مقدمه 

بازرگانان و ترخیص کاران همواره درگیر روند طولانی و پیچیده صادرات هستند: از اخذ کارت بازرگانی و ثبت در سامانه جامع تجارت گرفته تا تهیه مدارک گمرکی و مقابله با مقررات تحریمی. این مقاله به صورت روشن و قدم به قدم، صادرات قانونی و موثر به روز در سال 2025 را آموزش می دهد. شما در پایان این مقاله، درک کاملی از مراحل، قوانین جدید، مدارک لازم و راهکارهای کاربردی برای خروج بدون مشکل کالا از مرزها خواهید داشت—و دقیقاً می دانید چه گامی بعدی بردارید.

 تعریف صادرات و انواع آن

صادرات به معنای ارسال کالا یا خدمات به کشور دیگر برای هدف تجاری است. سه نوع اصلی صادرات وجود دارد:

• صادرات مستقیم: فروش مستقیم به خریدار خارجی.
• صادرات غیرمستقیم: از طریق واسطه ها یا نمایندگی ها.
• صادرات خدماتی: مانند صادرات نرم افزار، مشاوره یا خدمات فنی.

مراحل عملی صادرات از نگاه قانون
 ثبت نام در سامانه جامع تجارت

کلیه صادرکنندگان باید در سامانه جامع تجارت ثبت نام کنند و از خدمات الکترونیک گمرکی استفاده نمایند. 

 اخذ کارت بازرگانی

برای انجام عملیات صادرات، داشتن کارت بازرگانی ضروری است و از طریق اتاق بازرگانی صادر می شود.

 تهیه مدارک اولیه

• پرفورما اینویس (Proforma Invoice): پیشنهاد قیمت اولیه
• فاکتور تجاری (Commercial Invoice): سند اصلی فروش
• لیست بسته بندی (Packing List)
• سایر مدارک مانند گواهی مبدا، بیمه، بارنامه و...

 فرآیند گمرکی

با ثبت در سامانه جامع تجارت و ارسال مدارک، مراحل گمرکی انجام می شود. مطابق قانون صادرات و واردات، ثبت در وزارت صمت برای ترخیص کفایت می کند. 

مدارک ضروری صادرات

• 1.کارت بازرگانی
• 2.پرفورما اینویس
• 3.فاکتور تجاری
• 4.لیست بسته بندی
• 4.گواهی مبدا
• 5.بارنامه (Bill of Lading)
• 6.گواهی بازرسی، بیمه کالا
• 7.مجوزهای صادره از وزارت فرهنگ و ارشاد اگر کالای فرهنگی باشد
• 8.ثبت ارسال در سامانه جامع تجارت

 خطاهای رایج در صادرات

• استفاده از اطلاعات نادرست در فاکتورها
• نبود ثبت یا کارت بازرگانی معتبر
• نقص در مدارک گمرکی
• عدم آگاهی از تحریم ها (مثلاً کالاهای مشمول OFAC/BIS) 
• عدم استفاده از مزایای مناطق آزاد

 قوانین تازه و نکات کلیدی

• تحریم های فعلی FATF و هشدار : وضعیت فعلی تجارت با ایران مخاطره آمیز است 
• مالیات بر ارزش افزوده: نرخ پایه 9٪ و معافیت ها مخصوصاً برای مواد خام صادراتی 
• گمرک الکترونیک و بارکد: الزامی و مقررات جدید وضع شده 

 نکات کاربردی برای بازرگانان

• با ثبت در مناطق آزاد، معافیت های مالیاتی و گمرکی را از دست ندهید. 
• برای کالاهای هدفمند مثل تجهیزات پزشکی، از طریق مجوزهای بشردوستانه OFAC اقدام کنید.
• اطلاعات و فهرست کالاهای ممنوع یا مشروط را هر سال بررسی کنید و بروز بمانید.
• از خدمات ترخیص کاران و پلتفرم هایی مثل تجیار استفاده کنید .
• ارتباط مالی از طریق بانک های ثالث یا واسطه در کشورهای ثالث مانند امارات ممکن است.

 پرسش های متداول (FAQ)

1. برای صادرات از ایران به چه مدارکی نیاز است؟
→ کارت بازرگانی، ثبت در سامانه جامع تجارت، فاکتور و اسناد گمرکی.

2. آیا برای صادرات کالا به OFAC مجوز لازم است؟
→ بله؛ برای کالاهای کنترل شده، نیاز به مجوز OFAC و در برخی موارد BIS دارید.

1. معافیت ارزش افزوده برای چه کالاهایی اعمال می شود؟
   → معمولاً مواد اولیه صادراتی یا کالاهایی که در مناطق آزاد هستند.
2. آیا گمرک الکترونیک ضروری است؟
   → بله؛ استفاده از سامانه هایی مثل ASYCUDAWORLD الزامی است.
3. مناطق آزاد چه مزایایی دارند؟
   → معافیت مالیاتی، ساده سازی گمرکی و امکان مالکیت کامل خارجی.
4. تحریم FATF چگونه تجارت را تحت تأثیر قرار داده؟
   → محدودیت های مالی و هشدارهای بین المللی تجارت را پیچیده کرده اند.

 نتیجه گیری

صادرات از ایران در سال 2025 ترکیبی از فرصت های خوب (مناطق آزاد، معافیت ها) و چالش های جدی (تحریم، پیچیدگی مقررات) است. با ثبت قانونی، استفاده از سامانه ها، آگاهی از قوانین جدید و استفاده از ابزارهایی مانند «تجیار»، می توانید صادراتی امن، سریع و سودآور داشته باشید.